Namate somergraanboere begin voorberei vir die nuwe plantseisoen, werk ’n nasionale inisiatief, met die steun van die regering en bedryfsorganisasies, daaraan om meer hektare aan graansorghum te wy. Hierdie plan poog om sorghum weer ’n prominente plek in Suid- Afrika se landboubedryf te gee.

WAAROM SORGHUM?

Sorghum, oorspronklik in Afrika gedomestiseer, is een van die oudste graansoorte ter wêreld en ’n stapelvoedsel vir miljoene mense oor eeue heen. Tog het markdinamika wat gunstiger vir mielies en koring is, sorghum tot die agtergrond verdryf.

Die herlewing van sorghum word aangedryf deur die dringende noodsaaklikheid van voedselsekerheid. Volgens die VN se Voedsel- en Landbou-organisasie (FAO) is 282 miljoen mense in Afrika ondervoed. In Suid-Afrika is voedsel op nasionale vlak beskikbaar, maar baie huishoudings het steeds nie toegang tot voedsaamheid nie.

Sorghum bied ’n oplossing. Hierdie glutenvrye graan is ryk aan proteïene, minerale en vitamiene. Verder is dit ’n geharde gewas wat droogte en uiterste hitte weerstaan en op marginale gronde met minimale insette, soos kunsmis, kan groei. Hierdie eienskappe maak dit uiters geskik in die lig van klimaatsverandering. Sorghum bied ook ekonomiese voordele vir boere, aangesien dit gebruik kan word vir menslike voedsel, dierevoer en selfs biobrandstof.

70%

Die persentasie van die wêreld se sorghumproduksie wat gebruik word vir veevoer, met die oorblywende 30% wat vir menslike verbruik, biobrandstof en industriële gebruike aangewend word. Sorghum is veral waardevol in droë streke weens sy vermoë om met min water te floreer.

SORGHUM SE UITDAGINGS

Alhoewel sorghum talle voordele het, word boere steeds deur uitdagings ontmoedig. Mielie-opbrengste oortref dikwels dié van sorghum in goeie reënseisoene, en die sorghum-mark ly onder pryswisselvalligheid en peste, veral voëls. Belangrik is dat sorghum die enigste graan in Suid-Afrika is wat aan BTW onderhewig is, wat sy mededingendheid verder benadeel.

DIE HERLEWINGSPLAN

In 2022 het die Departement van Wetenskap en Innovasie (DSI) ’n haalbaarheidsstudie van die sorghum-waardeketting geloods om die bedryf se toestand en potensiaal te bepaal. Sorghum is steeds die tweede belangrikste graan in Afrika na mielies en die vyfde belangrikste wêreldwyd.

Die studie stel voor dat sorghum-produksie na 500 000 ton per jaar verhoog word, met ’n jaarlikse groei van 15% in plaaslike verbruik en 250 000 ton per jaar se uitvoere. Hiervoor moet 100 000 nuwe hektare aan sorghum toegewy word, en die Oos-Kaap is geïdentifiseer as ’n spilpunt vir sorghum-voedselverwerking, wat nuwe entrepreneursgeleenthede sal skep.

Sorghum benodig ongeveer 30% minder water

as mielies om te groei, wat dit een van die mees doeltreffende gewasse maak vir droogtegeteisterde streke en waterarm gebiede.

SAMEWERKING DEUR DIE SORGHUM CLUSTER INITIATIVE (SCI)

Die SCI koördineer pogings om die sorghum-waardeketting te verbeter, insluitend genetika, saadontwikkeling, verwerking en bemarking. Die Departemente van Landbou en Wetenskap en Innovasie, saam met organisasies soos Graan SA en SANSOR, speel ’n sleutelrol in hierdie inisiatief.

PANNAR SE ROL IN DIE SORGHUM-HERLEWING

Pannar bedryf een van die oudste sorghumteelprogramme in Suid-Afrika, wat in 1978 gestig is. Hierdie program fokus op die ontwikkeling van sorghumhibriede wat by plaaslike omstandighede aangepas is. Deur middel van proewe en die deel van produksie-inligting ondersteun hulle boere, groot en klein. Pannar dra ook finansieel en deur saadskenkings by tot Graan SA se projekte wat kleinboere aanmoedig om sorghum te verbou.

SORGHUM VIR ’N BETER TOEKOMS

Sorghum kan help om Suid-Afrika se uitdagings op verskeie fronte aan te spreek: dit bevorder klimaatsveerkragtigheid, verbeter voedselsekerheid, en skep werksgeleenthede in landbou. Hierdie antieke graan het ’n sleutelrol te speel in die moderne samelewing, en deur volgehoue innovasie en samewerking kan dit sy plek in Suid-Afrika se landboubedryf herwin.
Die tyd is ryp om sorghum se volle potensiaal te benut en ’n sterker, gesonder toekoms vir die land te bou.