Woorde: Hein Eksteen | Foto’s: verskaf
Toe ons oor die Nieuwoudtpas ry, weet ek summier ons is op pad na ʼn blywende ervaring. Met die intrapslap reken Jannie Nieuwoudt, “Jy kort ʼn besondere en onverdunde klas van malheid om te doen wat ons hier gedoen het.”
Jannie en Katrin is die eienaars van Jamaka Organic Farm & Resort. Die plaas lê aan beide kante van die Rondegatrivier skuins anderkant die Sederberg Algerië kampeerterrein. Die kantoor is behang met foto’s van Jannie as maratonatleet. Katrin stap smorens en saans twee skaaphonde flou. Die punt is: hulle is die ware Jakob en Jakobina. Dus kan die ‘besondere en onverdunde klas van malheid’ eerder omskryf word as ongekende deursettingsvermoë, onverskrokkenheid en bowenal visie.
Jannie: “Niemand in hierdie omgewing het 20 jaar gelede organies geboer nie. En vir iemand soos ek wat nie ʼn boerdery-agtergrond het nie, was dit bitter moeilik om van tradisionele boerdery oor te skakel na organies.”
Jannie en Katrin was aanvanklik beide geoloë werksaam in Namibië. Vaste joppe met dienooreenkomstige salarisse wat hulle verruil vir die wisselvallige bestaan van boerdery. Om seker te maak hulle word nie verveeld nie, gooi hulle die organiese spanner in die werke.
“Jy besef baie vinnig hoe meer jy bemes hoe meer besoedel jy die rivier. En hierdie is hoeka ʼn wildernisgebied. Die ander ding: wanneer jy bespuit, maak jy die goeie organismes tesame met die skadelike dood.”
Almal weet ʼn boer maak ʼn plan, maar ons weet ook sodra die mens planne maak, grynslag die gode. Tradisioneel-geboerde bome is gewoond om bemestingstowwe gevoer te word. Neem die voeding weg en die bome is te verhonger om die volgende jaar ʼn goeie drag aan te sit. Die vrugte is gevolglik minder en kleiner.
“En ons het nie geweet van organiese metodes om peste mee te bestry nie. Dit is nou veral vrugtevlieë. Die ander groot probleem was dat vir die eerste drie tot vier jaar kan jy nie die vrugte as organies verkoop nie. En daardie jare was daar in elk geval nie eintlik ʼn organiese mark nie.”
Jannie is egter nie ʼn kêrel wat sy tyd verbeusel met die oënskynlik onoorkombare nie. Met sy vragmotor gelaai vol sakkies lemoene het hy omliggende plakkerskampe en minderbevoorregte gebiede betrek en gesmous.
Uiteindelik het hy die bemestingsprobleem opgelos deur sy skape, hoenders en ganse se mis te komposteer. Die vrugtevlieg se vlerke word deur ʼn toelaatbare produk uit Australië geknip.
Maar nog is het einde niet.
“Organies is jou produksie aansienlik minder, jy benodig meer arbeid, jy sit met onkruid, boonop ʼn tekort aan voedingstowwe vir die bome. Jy het net soveel meer verskillende goed om in ag te neem as wanneer jy konvensioneel boer.
Daar is egter voordele. Sodra die boere ten volle organies is, die nodige oudits slaag, mense van hulle hoor en hulle konstant kan lewer, word ʼn mark gevestig. “Dan vertrou die mark jou en jy kry heelwat meer vir jou produk.”
En toe besluit die twee fikses om mango’s aan te plant.
“Die rede daarvoor is hierdie omgewing het ʼn mikroklimaat en begin mango’s produseer wanneer die ander gebiede reeds klaar geoes het.” Jamaka pluk vanaf Februarie tot in Julie en selfs in Augustus – sodra die vrugte aan die boom ryp is. Nie soos konvensionele boere wat oes sodra daar genoegsame vrugte is en alles gelyktydig afhaal nie.
Die plaas se neweprodukte bestaan uit die verkoop van lemoen- en suurlemoenskille aan die bierbrouerye en bakkerye. Suurlemoenskil sonder die bitter wit onderlaag. “Dan droog ons baie mango’s – jy kry maar 10% uit, maar dit lyk vir my asof die mark onversadigbaar is.”
Jannie vertel van ʼn ouer boer wat jare gelede vir hom die volgende raad gegee het: Om suksesvol te boer moet jy sekermaak jy het elke maand ʼn inkomste. Nie net eenmaal per jaar nie. Elke maand.
Só gooi Jannie en Kartrin nóg spanners in die werke en betree die uitdagende wêreld van landboutoerisme. En dit maak sin. Jamaka lê in die mesgekloofde vallei. Boomryk. Die standhoudende Rondegatrivier met verskeie swempoele.
“Ons vestig elke jaar ongeveer 10 nuwe kampplekke en bied kampeerders alles wat hulle benodig.” Daar is reeds ver oor die honderd. Tot pizzas en cocktails oor naweke. Sommer ʼn happy hour ook.
Ons stap buitentoe en Jannie reken, “Die sitrus en mango’s loop nou kop aan kop wat produksie aanbetref, maar die kampeerterein vaar beter as hulle beide saam.”
Buite, langs die swembad, staan ʼn fris boerbokram. Sy naam is Bok. En hy is nie al slag seker of hy mens of dier is nie. Jannie: “Gaan loer op Instagram na Ek Is Bok. Hy het sy eie rekening en het meer followers as al Jamaka se Facebook-bladsye en webtuistes tesame.”
Nou ja, ʼn boer is ʼn bok en ʼn bok is nie ʼn wese wat hom deur uitdagings laat kelder nie.
Jamaka Organic Farm & Resort | Clanwilliam, South Africa | Tel: (+27) 027 482 2801 | https://jamaka.co.za
Beste kampplek ooit, veral met Jannie en Katrin se vriendelikheid en liefdevolle geaardhede wat mens sommer soos ou vriende laat voel! Ons kindertjies vergelyk alles wat mooi herinneringe het aan Jamaka. Alhoewel ons nie elke jaar daar ‘n draai kan maak nie, al wens ons ons kon, duik Jamaka seker weekliks in een van die gesprekke in ons gesinnetjie op. Of as ons ons tuisskool se tweede kwartaal ingaan, word die vraag of ons asb hierdie jaar weer Jamaka toe kan gaan, elke paar dae opgebring. Ons is altyd nog nét met die grootste liefde en warmte en oop harte by Jamaka ontvang en die heerlike skoon lug laat sommer vinnig paar kwale van die stad se besoedelde lug, ook wegkwyn saam met die rus wat mens se siel hier kan vind!
Ook n interessante insetsel.
Hi Jan, Baie mooi stukkie! Ek het vir die twee gewerk vir 4 maande in 2020. Wat ‘n spesiale stuk grond en familie. Ek wonder of jy dalk recognition kan gee aan die fotograaf. Baie van die fotos hier gebruik het ek geneem. Baie dankie
Ek dink die korrekte woord vir recognition is erkenning…
Hallo Mariska, die eienaars het ons toestemming gegee om hul sosiale media foto’s te gebruik maar ons gee graag erkenning vir jou as die fotograaf. Ons het intussen jou naam by die onderskrifte bygevoeg.
Dit is die mooiste plek op die wêreld en die gaafste mense wat daar woon.
My hart verlang en ek noem dit sommer ‘my plek’.
Groete
Ja boerdery maak jou sterk of swak. Ons het Melkbosstrand veruil vir n plaas by Graafwater 10 jaar terug. Net n kaal stuk grond. Van boervrou wees het ek niks geweet. My man het op Vleiplaas Clanwilliam groot geword en dit was sy droom om weer op n plaas te woon. Toe hy aftree by Koeberg kom ons plaas toe. Stoepboere gaan ons word. Op die stoep kuier en ons lewe geniet…gmf ek het my gat kom sien soos my buurman Sypie de Beer se. 2 jaar wat ons hier is gaan werk my man in Dubai en ek bly agter om te “boer”. Vinnig moes ek op die harde manier leer dat ek n plan sal moet maak met die plaas. Gebruik toe pa se geld en vandag staan hier 6 karevane, ons hippiekamp en 2 gastehuisies. My spens loop oor met inmaak produkte wat ek verkoop. Magdom diere om my en eende wat sommer in die kombuis instap vir kos as ek te lank vat waar n hond skaars mag in my huis gekom het slaap hulle nou my bed vol. Saans klop jou lyf van moegheid maar jou hart van vreugde. Hawerland is vandag n plaas vol liefde vreugde en trots inplaas van bossies. Nooit gedink Graafwater sou my lewe geword het nie.
Hawerland, my oorlede Oom Andries se plaas daar teen die Rondeberg. My oupa, Dirk Albert Burger, gebore op Steenbokfontein, daar teenaan die kus tussen Elandsbaai en Lambertsbaai, het hom op Kookfontein kom vestig. Oom Andries, die oudste van 12 kinders, het op Hawerland geboer.