ROOIBOS NAVORSING OOR VOORKOMING VAN SIEKTES IN GEVORDERDE STADIUM
Deur: René Lötter, Fotografie: Michel Dei Cont
Goeie nuus oor ‘n koppie tee is deesdae bitter skaars in ons kontrei. Selfs al is Aspalathus linearis, beter bekend as rooibos, tegnies nie ‘n tee nie dis eintlik ‘n krui.
Wetenskap het nog nooit in die pad gestaan van enige tendens nie, maar indien mediese navorsing onteenseglik kan bewys dat rooibos werklik ‘n gesondheids-wonder is, gaan globale aanvraag verder die hoogte in skiet. En dinge lyk belowend. Boonop gedy rooibos net in Suid Afrika, geen ander plek op aarde nie.
Rooibos is ‘n wilde ding. Soos truffels en ginseng kan ‘n boer dit nie sommer in enige grond plant en dink dit gaan floreer nie. Daar is net een plek – die Cederberg omgewing. Die grond waarin dit floreer is moeilik om te repliseer buite die sanderige erodeerde sandsteengeologie tipies aan die Cederberge en omliggende gebiede.
Anekdotes oor rooibos se gesondheidsvoordele is lankal bekend en dit word reeds na meer as 30 lande uitgevoer. Amerika, Duitsland, England, Japan en Nederland is van die grootste invoerders. Volgens die Rooibostee-raad het die globale aanvraag uitvoere met meer as 6 000 ton per jaar opgestoot. Plaaslik styg aanvraag ook. Volgens die 2022 Sunday Times GenNext Survey, is rooibos die enigste tisane in die top 10. Rooibos was net ‘n kortkop agter Starbucks, as die “koelste warm drankie in 2022.”
Jongste navorsing wys nou besliste en opwindende gesondheidsvoordele.
Mediese navorsing het ‘n R4.8-miljoen inspuiting van die Department van Wetenskap en Innovasie gekry. Die SA Rooibosraad gaan dieselfde bedrag bydra.
In November het agt navorsingspanne van twee universiteite hul wetenskaplike verslae oor verskeie gesondheidsnavorsingsprojekte by ‘n konferensie in Kirstenbosch aangebied:
ROOIBOS & HARTGESONDHEID
Prof JL Marnewick (PhD, MRSSAf), van die toegepaste Mikrobiese en Gesondheidsbiotegnologie-instituut, Kaapse Skiereiland Universiteit van Tegnologie, fokus al 22 jaar om die gesondheids-eienskappe van rooibos wetenskaplik te staaf met die klem op die voorkoming van lewenstylverwante siektes soos hartsiektes. “Ons eerste menslike intervensieproef het volwassenes ingesluit wat die risiko loop om hartsiektes te ontwikkel wat daagliks ses koppies rooibos vir ‘n tydperk van ses weke verbruik het. Hierdie studie het getoon dat rooibos besliste gesondheidsvoordele inhou deur die cholesterolprofiel van die studiedeelnemers te verbeter, oksidatiewe stres-geïnduseerde skade in die liggaam te verminder en deur die liggaam se eie antioksidant-verdedigingstelsel te verbeter.
“Ons huidige studie wat onlangs voltooi is, sluit die daaglikse verbruik van beide gefermenteerde en groen rooibos oor ‘n tydperk van 12 weke in. Die reeks biomerkers wat in die bloed gemeet moet word, is uitgebrei om inflammasiestatus in te sluit en die gebruik van ultraklank is bygevoeg waar sonarskanderings van die hart en ‘n groot bloedvat in die nek gedoen is om meer besonderhede oor die funksie en struktuur te verskaf. Vorige laboratoriumstudies het aangedui dat rooibos ‘n baie goeie antioksidant is en om inflammasie te verminder.
“Die uitkoms van ons huidige Rooibos-, Hart- en Kognitiewe Gesondheidstudie wat by mense gedoen is (dus in vivo) sal eweknie-geëvalueer word wanneer ons ons resultate vir wetenskaplike publikasie indien. Vir die huidige menslike studie is ons dus besig met die steekproefontledings, sodra ons klaar is, sal ons ‘n wetenskaplike manuskrip skryf wat ons resultate bevat wat dan eers internasionaal eweknie-geëvalueer sal word voordat dit aanvaar word vir publikasie in ‘n eweknie-geëvalueerde wetenskaplike joernaal. Resultate van ons eerste menslike Rooibos- en Hartgesondheidstudie is reeds eweknie-geëvalueer en gepubliseer in ‘n internasionale eweknie-geëvalueerde wetenskaplike joernaal. “
ALZHEIMERSIEKTE
Die gesondheidsaansprake van rooibos en sy neurobeskermende funksies is van groeiende belang, verduidelik Dr Taskeen F Docrat van die Toegepaste Mikrobiese en Gesondheidsbiotegnologie-instituut: Kaapse Skiereiland Universiteit van Tegnologie. “Baie studies kyk na die neurobeskermende effekte van die tee-ekstrakte in isolasie eerder as op ‘n holistiese wyse – dit bied die basis vir studies soos ons s’n.”
Wetenskaplikes glo dat Alzheimer se siekte oor die algemeen veroorsaak word deur ‘n kombinasie van lewenstyl, genetiese en omgewingsfaktore wat die brein mettertyd beïnvloed. Die presiese oorsake van Alzheimer’s word nog nie ten volle verstaan nie. Op ‘n basiese vlak funksioneer breinproteïene egter nie normaal nie, wat die werk van breinselle (neurone) ontwrig en ‘n reeks toksiese gebeurtenisse veroorsaak. Neurone word beskadig, verloor verbindings met mekaar en sterf uiteindelik. Daar is geen kuur nie, en die presiese oorsaak van die siekte is onbekend. Om die toksiese roete te teiken, sal ons begrip van rooibos en die uitwerking daarvan op die brein vergemaklik. “Ons navorsing is tans gefokus op hoe rooibos-ekstrakte die brein kan beskerm deur ‘n selkultuur-neuronale model te gebruik. Ons stel voor dat rooibos beskermende effekte kan toon of die morbiditeit van Alzheimer en verwante neurodegeneratiewe siektes kan vertraag, wat die anekdotiese gesondheidsaansprake oor rooibos verder staaf. Hierdie navorsing is aan die gang en sal die basis bied vir die voorspraak vir die gebruik van rooibos as voorkoming vir Alzheimersiekte.”
SPYSVERTERING
Prof. Carine Smith, Fakulteit Geneeskunde en Gesondheidswetenskap, Universiteit Stellenbosch, verduidelik dat navorsers onlangs bewys het dat rooibos dalk ons gesondheid positief kan beïnvloed deur die boodskappersisteem uit ons spysverteringstelsel te moduleer. Hierdie navorsing in die konteks van prikkelbare dermsindroom het bewys dat rooibos die inflammasie en oksidatiewe skade in die dermkanaal kan verlig en voorkom. Een van die belangrikste meganismes waardeur rooibos hierdie effek bewerkstellig, is deur die verandering van die profiel produkte wat dermkanaal bakterieë afskei – en wat ons weet seine stuur na die res van die liggaam en die brein stuur om ons liggaamsfunksie te affekteer. Dit beteken dat rooibostee nie eers in die bloed hoef opgeneem te word voor dit ‘n voordelige effek op ons gesondheid kan hê nie. (Swak absorpsie van rooibostee – en baie ander plant-produkte – was vantevore ‘n groot kritiek uit skeptiese oorde.)
ANGS-VERLIGTING
Bogenoemde navorsing sluit aan by vorige navorsing deur dieselfde groep, wat ‘n angsverligtingsfunksie en brein beskermende effek van rooibos gedemonstreer het. Die navorsing is in menslike selle gedoen, asook in zebravisse – ‘n nuwe model wat deesdae al hoe meer in plaas van rotte in mediese navorsing gebruik word vanwee hul groot genetiese verwantskap met mense. Die groot voordeel van hierdie tweeledige aanslag, is dat meganismes in selmodelle ondersoek kan word en dan direk verbind kan word met uitkoms in ‘n heel organisme. Gesamentlik wys hierdie data dat rooibos die spysverteringskanaal se bakterieë positief kan beïnvloed om sodoende nie net lokaal spysverteringskanaal gesondheid te verbeter nie, maar ook die seinoordrag uit die dermkanaal na die brein positief kan beïnvloed om geestelike gesondheid te verbeter. “Die meeste van hierdie data is reeds gepubliseer, m.a.w. “peer-review” is reeds gedoen. Ons volgende stap sal wees om in mense te toets”.
PULMONALE ARTERIËLE HIPERTENSIE
Dr. Gerald Maarman is by die sentrum vir Kardio-metaboliese navorsing in Afrika, Stellenbosch Universiteit.
“In ons eerste projek is Rooibos op hartselle getoets. Bevindinge toon dat Rooibos hartselle kan beskerm deur mitochondria te help om beter te funksioneer en dit kan die toksiese effekte wat oor die algemeen met hoë bloeddruk geassosieer word omkeer (hierdie navorsing is deur my MSc gedoen. student Ms. Pamela Sithelo). Ons het dit ‘n stap verder geneem, en Ms. Thato Kgatla (MSc-student), het onlangs ‘n heeltemal nuwe meganisme ontdek wat Rooibos uitoefen om hartselle te beskerm, hierdie bevindings is nog nooit voorheen gedemonstreer nie. Dit het ons laat besef dat rooibos veel potensiaal het om gebruik te word om teen ander vorme van hartsiektes te beskerm.
“Pulmonêre hipertensie (PH) is ‘n dodelike siekte waartydens hoë bloeddruk uitsluitlik in die longe ontwikkel en lei tot die vergroting en mislukking van die regterkant van die hart. Niemand in die wêreld verstaan duidelik hoekom mense PH ontwikkel nie, maar wat ons wel weet, is dat twee belangrike tipes selle in die longe erg aangetas word: endoteelselle en gladdespierselle. Hierdie selle is teenwoordig in die bloedvate van die longe, en om ‘n rede wat aan ons onbekend is, bly hulle groei soos kanker.
“My MSc-student Sara Shaboodien doen tans navorsing om die doeltreffendheid van Rooibos en ‘n ander chemoterapeutiese middel te toets en te vergelyk, om vas te stel of dit beskerming vir gladdespierselle bied. Amy Pretorius het onlangs by my span aangesluit as ‘n MSc-student en gaan ‘n soortgelyke projek doen met rooibos en endoteelselle wat uit longe geïsoleer is. Saam sal hierdie studente nuwe meganismes identifiseer vir hoe Rooibos hierdie belangrike selle in die longe beskerm.
“Op die ander spektrum het Carmen Payne (MSc-student) een van die eerste kliniese studies in Suid-Afrika gedoen, waar ons getoon het dat pasiënte wat suksesvol vir tuberkulose behandel is die risiko loop om hierdie dodelike vorm van hoë bloeddruk in die longe te ontwikkel , waarvoor daar geen genesing of behoorlike behandeling is nie. Gebaseer op Carmen se werk is ons opgewonde om ‘n kliniese studie te ontwerp waar ons verskillende rooibos-ekstrakte as ‘n potensiële terapie vir hierdie pasiënte toets. As dit suksesvol is, kan ons maniere ontwikkel om die beskermende vermoëns van rooibosekstrakte te verbeter en ‘n natuurlike terapie te bied om die lewens van pasiënte met hartsiektes te verbeter.”
ROOIBOS SE INVLOED OP STRES EN KORTISOL
Prof Amanda Swart en haar span, departement Biochemie, Stellenbosch Universiteit, doen navorsing oor Rooibos se invloed op stres en kortisol
Rooibos word geassosieer met die verligting van stres. Tydens stres, wat gekenmerk word deur angs en slapeloosheid, is daar ‘n verhoogde produksie van kortisol, die streshormoon wat in die bynier geproduseer word. Tydens chroniese stres is die liggaam nie in staat om kortisolvlakke te reguleer nie. Kortisol kan ook geïnaktiveer word met die omskakeling na (of vorming van) kortisoon in die regulering van normale sirkulasievlakke.
Sy en haar span het die invloed van Rooibos op kortisolproduksie in ’n bynierselmodel wat gestimuleer kan word om stres na te boots, in Wistar-rotte en in mense ondersoek. Rooibos het hormoonproduksie in die selmodel beïnvloed en beide basale en stres-gestimuleerde kortisolvlakke verlaag. Rooibos blokkeer ook die ensiem wat kortisol heraktiveer vanaf kortisoon, terwyl dit geen effek het op die ensiem wat kortisol inaktiveer nie, en sodoende kortisol:kortisoonverhoudings verlaag. Die effek op streshormoonproduksie is by rotte bevestig, ‘n studie waarin ons ook getoon het dat rooibos ‘n gunstige uitwerking op die regulering van immuun-response gehad het. By mense was rooibos-verbruik geneig om kortisolvlakke by mans en vroue te normaliseer en kon, tesame met verhoogde kortisoonvlakke, kortisol:kortisoonverhoudings verlaag. Hierdie verhoudings is verlaag in beide mans en vroue.
AANVULLENDE TERAPIE VIR HIPERTENSIE
Chroniese stres, wat direk gekoppel is aan angs en depressie, tesame met verhoogde kortisolvlakke word ook geassosieer met kardiovaskulêre siektes en hipertensie. Daar is anekdotes en ‘n vermoede dat rooibos bloeddruk kan verlaag en, met hul bevindinge wat toon dat rooibos hormoonproduksie in die bynier beïnvloed, is Prof Swart gevra om ‘n loodsstudie uit te voer wat die akute uitwerking van rooibosverbruik op bloeddruk ondersoek. Voorlopige bevindinge dui daarop dat rooibos hoë bloeddruk akuut maar gunstig kan beïnvloed deur bloeddruk, polsdruk en gemiddelde arteriële druk te verlaag by ongemedikeerde individue met hoë bloeddruk.
Die navorsing wat tot dusver onderneem is, beklemtoon die voedingsvoordele van rooibos as ‘n aanvullende terapeutiese middel. Rooibos het duidelik geweldige potensiaal om die lot te verlig van individue wat ly aan of die risiko loop om toestande te ontwikkel wat met chroniese stres geassosieer word.
Prof.Ben Loos se span van die Neurologie Navorsingsentrum aan die Universiteit Stellenbosch het oor die impak van Rooibos anti-oksidante gesels. Hul fokus is op neurodegeneratiewe siektes.
Dr Hanel Sadie-Van Gijsen is projekleier by die Sentrum vir Kardio-metaboliese navorsing, Stellenbosch Universiteit, en hul werk fokus op rooibos ekstrak en liggaamsvet. Alternatiewe soos rooibos het geen newe-effekte in vergelyking met produkte wat tans op die mark is nie.
Dr Mariska Lilly en haar span van die Instituut vir Biomediese en Mikrobiese Biotegnologie aan die Kaapse Skiereiland Universiteit van Tegnologie het navorsing oor die gebruik van rooibos in die stryd teen velkanker aangebied. Die studie fokus op die voorkomende eienskappe van gefermenteerde en ongefermenteerde rooibos teen UVB -geïnduseerde velskade.
Meer rooibos stories van Grond tot Mond:
Dis wonderlik dat die Khoi mense se uitvinding so ongelooflik gesond is! Voorwaarts Rooibos! Ek drink dit al my lewe lank en sal definitief sorg dat ek nou elke dag 6 koppies drink om al die wonderlike voordele te ervaar.
Ek gee rooibostee vir tieners vir baie kwale: angs, maagpyn, hartseer, naarheid, kopseer, hiperaktiwiteit.